Bij wijze van nuancering het volgende artikel uit de Volkskrant van vanmorgen:
Ineens ligt het coronavaccin van AstraZeneca in Europa onder vuur. Drie landen leggen het vaccin tijdelijk in de ijskast, vijf andere landen wijzen één partij af. Reden zijn zorgen om de - vermeende - bijwerkingen.
MAARTEN KEULEMANS
Donderdag besloten Denemarken, Noorwegen en IJsland het vaccineren met het coronavaccin uit voorzorg op pauze te zetten, om nader onderzoek te doen naar een verdacht sterfgeval in Denemarken. Daar overleed een 60-jarige vrouw kort na vaccinatie aan trombose.
Italië volgde intussen het voorbeeld van Oostenrijk, Luxemburg en de Baltische staten, en stopt de inentingen met een partij van in totaal 1 miljoen vaccins. De partij, geleverd aan zeventien landen, ziet men als verdacht, nadat op Sicilië twee agenten na inenting aan bloedstolsels overleden, en in Oostenrijk een 47-jarige zorgmedewerker overleed en een ander ziek werd, eveneens wegens bloedstolsels. Nederland is ook een van de landen waaraan de partij is geleverd.
Het is moeilijk te zeggen of de vaccins de boosdoeners zijn, reageert desgevraagd farmaco-epidemioloog Miriam Sturkenboom (UMC Utrecht), expert op het gebied van vaccinveiligheid. 'In Europa zijn er nu 22 meldingen van trombose na een vaccinatie, op ongeveer 3 miljoen inentingen. Dat zou in lijn liggen met wat je normaliter zou verwachten', is haar indruk.
Complicaties
Wel is er nader onderzoek nodig naar de details van de gevallen, vertelt ze. 'Dat onderzoek wordt nu ongetwijfeld ook gedaan.' Trombose is immers ook een van de kenmerkende complicaties van covid-19. 'Je wilt weten: hoe oud waren deze mensen? Waren ze toevallig geïnfecteerd met het virus? Behoorden ze tot een risicogroep?'
Enkele uren na de Deense beslissing probeerde de Europese toezichthouder EMA de dreigende paniek te bezweren. Het vaccin van AstraZeneca kan gewoon nog worden toegediend, adviseerde de toezichthouder, die het vaccin eerder toeliet tot de Europese markt.
Ook Nederland ziet geen reden om de prik van AstraZeneca in de ban te doen, zei minister Hugo de Jonge gistermiddag. 'Onze experts zien daartoe geen aanleiding. Het is gewoon een goed vaccin.' Bij bijwerkingencentrum Lareb is één melding bekend van mogelijke bloedstolselproblemen na de vaccinatie. Maar het gaat nog maar om een verdenking, en het geval was niet ernstig, volgens Lareb-directeur Agnes Kant.
Tijdens de onderzoeksfase van het vaccin, op 24 duizend proefpersonen, kregen ook vier mensen acute tromboseproblemen na vaccinatie. Maar bij de controlegroep, die een nepmiddel had gekregen, bleek dat acht keer te zijn gebeurd. Een teken dat de bloedstolselproblemen niets met het vaccin te maken hebben, maar met het feit dat mensen nu eenmaal hartinfarcten en beroertes krijgen, oordeelden de beoordelingsinstanties in de VS, Groot-Brittannië en de EU, los van elkaar.
'Dat we dit nu opmerken, is een teken dat het signaleringssysteem goed werkt', zegt Sturkenboom. Een oordeel over de keuze om de campagne stil te leggen, heeft ze niet. 'Iedere overheid maakt daarin haar afweging. Mijn eerste vraag als wetenschapper zou zijn: is er een alternatief, of lopen er door deze beslissing nu meer mensen langer ongevaccineerd rond?'
Meer publieke aandacht
In Noorwegen ontstond eerder onrust over coronavaccins, toen aan het licht kwam dat in dat land 23 zeer broze ouderen waren overleden, kort na toediening van het vaccin van Pfizer. Nader onderzoek bracht toen echter aan het licht dat het niet meer was dan je puur op grond van het toeval zou mogen verwachten. 'Er is nu ook gewoon meer publieke aandacht voor dit soort voorvallen', zegt Sturkenboom.
Het EMA zal nu zijn 'Pharmacovigilance Risk Assessment Committee' (PRAC) aan het werk zetten, om bij de fabrikant nadere details over de incidenten op te vragen.
Woensdag kwam het agentschap tot de conclusie dat de trombosegevallen in Oostenrijk waarschijnlijk gewoon een bizarre samenloop van omstandigheden waren, in plaats van een bijwerking van het toegediende vaccin AstraZeneca.